Ahlak, İslami yasama sisteminin ana teması olup, vahiy söyleminin ve ilahi mesajın içeriğindeki merkezi bir konudur. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurmaktadır: “Ben güzel ahlakı tamamlamak için gönderildim.” İşte bu, ahlakın islami davet ile yakından ilişkili olduğu anlamına gelmektedir. İslami metotta, insanlara sunulan davetin ahlaki içeriklerden yoksun olması kesinlikle kabul edilemez. İslam davetçisinin ahlaktan yoksun olması asla düşünülemez.

Adnan Mustafa khatataba tarafından hazırlanan ve günümüz Müslüman davetçinin ahlaki eğitiminin temellerini inceleyen bu araştırma, davetçinin ahlaki eğitiminin önemini açıklığa kavuşturmayı ve bunun yolunu ve davetin başarısı üzerindeki etkisini açıklamayı amaçlamaktadır.

Kuşkusuz bir davetçi, eğitimci ve her konuda örnek olan bir insan, ahlaki anlayışa sahip olmaları gerekenlerin en başında gelmektedir. Khayat şöyle söylemektedir. “Her insanın Allah’ın rızasını kazanmak ve başarıya ulaşmak için övülen ahlaka ve doğru bir inanca bağlı olmaları gerekiyorsa, davet ve eğitim sorumluluklarını üstlenenlerin bunlara daha fazla bağlanmaları gerekir. Çünkü davetçiler ve eğitimciler, sorumlulukları gereği yeni nesiller ve beklenen yiğitleri yetiştirmekle mükelleftirler.”

Neden Davetçinin Ahlaki Eğitimi

• Öncelikle davetçinin ahlaki eğitimi, aynı zamanda İslami eğitimin de bir parçasıdır.
• İslam ümmetinin ahlaki gerçekliği, günümüzde İslam ümmetinin uygarlık gerçekliğinin bir parçasıdır.
• Güzel ahlak, Peygamber Efendimizin (s.a.v.) davetinin amaçlarından biridir.

Davetçinin Ahlaki Eğitim Araçları

            Ahlaki gelişim meselesi bir kazanım meselesidir. Ahlaki gelişimin gerçekleşmesi ve insanın karakterinde olumlu değişikliklerin ortaya çıkması, kişinin bunun için hazır olup olmama durumuna ve kendi istek ve çabasının derecesine bağlıdır. Ahlaki gelişim ve eğitimin araçları, duruma göre ictihad kapsamına girmektedir. Bu araçlar, çeşitli ve yenilenebilir olmakla beraber insani deneyimlere bağlıdır. Çünkü bunlar araç ve yöntemlerdir. Bu araçlar şöyle sıralanabilir:

1. Eğitim: Davetçinin ahlaki gelişimini sağlamak isteyenler, amaçlarına ulaşmak için eğitim yolunu izlemeli, davetçilere erdemli ahlakı öğretmeye çalışmalı ve onları çeşitli geleneksel ve geleneksel olmayan eğitim yollarıyla eğitmelidirler.
2. Alışkanlık: Ahlak, teorik felsefeden ziyade pratik ve hayati bir davranıştır.
3. Arkadaşlık: Arkadaşlık ve hoş sohbet, insan kişiliğini etkileyen çevresel faktörlerden biridir. Çünkü ahlak genetik olmayan bir faktördür. Aynı zamanda ahlak, güçlü ve oldukça etkili bir faktördür.
4. Örnek olmak: Davetçinin davet ettiği kişilere örnek olması gerekir. Ancak örnek olmadan önce bir davetçi ve eğitimciyi kendine örnek alması gerekir. Ondan ilmi öğrendiği gibi ahlakı da öğrenmelidir.  
5. Dua: Davetçinin güzel ahlak sahibi olması noktasında çok yararlı ve etkili bir araçtır.
6. İbadetleri düzenli olarak yapmak: Güzel ahlak sahibi olmaya ve kötülüklerden uzak durmaya yardımcı olan pratik araçlardan biridir.
7. Gözetmek: Gözetmek, bir davetçiyi ahlaki çöküş, gerileme ve zayıflıktan kurtaran araçlardan biridir. Gözetmekten kasıt, davetçinin ahlakını gözetmesi, incelemesi ve daima kontrol etmesidir.   

Davetçinin Ahlaki Eğitiminin Etkisi     

Kişisel Etkisi:

• Allah’a karşı kulluğunu yerine getirmek.
• Ruhi arındırmayı sağlamak. Bu da en önemli nefis tezkiyesi çeşitlerinden biridir.
• Davranışlarını bir düzene koymak.
• Güzel ahlaka sahip olmak, yapmak ve söylemek arasındaki çelişkiden uzak entegre bir kişiliğe sahip olmak.
• Ahlaki açıdan insanlara örnek bir rol model olmak.  

Davet Alanındaki Etkisi:

• Müslüman davetçinin ahlakı, davetçilerin kendi aralarındaki uyumu sağlar.
• Davetçilerin sahip olduğu güzel ahlak, kuruluşların, cemaatlerin ve eğitim kurumlarının ve Allah’ın dinine davet edilen diğer insanlar üzerinde güzel bir izlenim bırakır. Böylece, insanların dikkatini cezbedecek, insanların kendilerine katılma, onları dinleme, onları örnek alma ve onların yolunu takip etme istekleri artacaktır.   

Davet Edilenler Üzerindeki Etkisi:

• Allah’ın dinini onlara sevdirir.
• Davetçilerin güzel ahlaklı olması, sözlerinin dinlenmesi ve kitaplarının okunması noktasında insanları daha hazırlıklı hale getirir.
• Davet edilenlerin kararlılığı ve duyarlılığı artar.
• Düşmanlık ederek davete engel olanlar önlenmeye çalışılır ve en azından onlar etkisiz hale getirilir.
• Davetçilerin güzel ahlaklı olması, davetlerine icabet edenlerin oranını artırır.
• Davetin insanlar arasında yayılmasına yardımcı olur. Çünkü insanlar güzel ahlak sahibi kişilere övgüler yağdırır ve onu görmek, konuşmak ve ondan birşeyler duymak isterler.

Toplumsal Etkisi:

• Güzel ahlaklı davetçiler, uyumlu, dayanışma içerisinde olan, haklara riayet eden ve kardeşlik, adalet, infak, saygı vb. görevleri hakkıyla yerine getiren bir toplum ortaya çıkarır.
• Müslüman toplumda maddi, bireysel ve yüzeysel ahlaki kurallarını empoze etmeye çalışan küreselleşmenin olumsuz etkisini azaltır.
• Müslüman toplumun mahremiyetini ve kültürel kimliğini korur.
• Güzel ahlaklı davetçiler, Müslümanların medeniyeti ile diğer medeniyetler arasında kültürel iletişim köprüleri oluşturmak ve aralarındaki anlayışı güçlendirmek için çalışmalar yapar.
• Eğitimsel, profesyonel ve kültürel çalışma ahlakını teşvik eder.